Zasady projektowania toalet dla osób niepełnosprawnych

Każda dostępna publicznie toaleta powinna mieć przynajmniej jedno stanowisko z udogodnieniami dla osób niepełnosprawnych. Wymaga to m.in. zaprojektowania odpowiedniej przestrzeni do manewrowania wózkiem, montażu miski ustępowej o kształcie nieco innym niż standardowy czy zamontowania uchwytów ułatwiających wstawanie. Często wprowadzenie już nawet niewielkich zmian w normalnym układzie ułatwia życie osobom borykającym się z problemami ruchowymi.

Według państwowych statystyk podanych na stronie internetowej gov.pl w Polsce ponad 3 miliony obywateli posiada prawne potwierdzenie niepełnosprawności, ale według rządowych specjalistów osób zmagających się z „ograniczeniami bądź brakiem zdolności do wykonywania czynności w sposób uważany za normalny” może być w naszym kraju od 4 do nawet 7 milionów. Wiele z nich boryka się z problemami ruchowymi. Jeszcze niedawno ich potrzeby były powszechnie ignorowane, a miasta czy wszystkie budynki były projektowane bez niezbędnych dla nich ułatwień w poruszaniu. Na szczęście teraz nadrabiamy te zaniedbania i funkcjonujące dotychczas bariery są eliminowane. Podstawowe wymogi regulowane są m.in. przez aktualne przepisy prawa budowlanego czy rozporządzenie ministra infrastruktury.

– Szczególnie rygorystyczne nowe zasady są pilnowane w budynkach publicznych, zarówno tych nowo budowanych, jak i tych już istniejących – mówi specjalista z firmy Sanipol, specjalizującej się w projektowaniu i wykonywaniu zabudowy w toaletach obiektów publicznych. – Urzędy, centra handlowe czy dworce muszą posiadać pomieszczenia sanitarne z ułatwieniami dostosowanymi do potrzeb osób poruszających się na wózkach inwalidzkich czy mających inne problemy ze sprawnością.

Zalecane wymiary toalet dla osób niepełnosprawnych

Jednak szczegółowych przepisów odnoszących się konkretnie do sposobów urządzenia toalet dla niepełnosprawnych w budynkach publicznych nie ma zbyt wiele i zawierają one zaledwie kilka podstawowych zaleceń. Wymienia je przede wszystkim Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r., a ich treść ustala tylko niektóre ramy, których należy przestrzegać projektując pomieszczenia sanitarne. Podane wymiar dotyczą:

• przestrzeni manewrowej – toalety dla niepełnosprawnych muszą mieć wydzielony obszar do swobodnego operowania wózkami inwalidzkimi i w minimalnej wersji ma to być kwadrat o bokach liczących minimum 150 cm, natomiast prowadzące do niego drzwi powinny pozwalać na ich swobodne otwieranie i zamykanie, w czasie gdy osoba na wózku znajdzie się w środku;

• drzwi do toalety – muszą mieć szerokość minimalną 90 cm, aby swobodnie przejeżdżały przez nie wózki inwalidzkie, to rozmiar o 10 cm więcej niż standardowe drzwi, a poza tym pod nimi nie może być progów lub muszą mieć one łagodne podjazdy;

• kabiny sanitarnej – powinna mieć minimalną szerokość 150 cm.

Także projektując ciągi komunikacyjne i dojścia do toalet w budynkach publicznych trzeba zadbać o potrzeby osób niepełnosprawnych. Korytarze i wejścia nie powinny mieć progów lub posiadać łagodne podjazdy. Między piętrami powinny kursować windy lub funkcjonować specjalne podnośniki, ewentualnie mogą zastąpić je podjazdy o dopuszczalnym kącie nachylenia.

Dodatkowe zalecenia specjalistów

Choć przepisy dotyczące projektowania toalet dla osób niepełnosprawnych nie zawierają zbyt wielu konkretów, to więcej na ten temat mają do powiedzenia specjaliści. Architekci z doświadczeniem w projektowaniu zabudowy WC w budynkach publicznych dają więcej wskazówek na temat ułatwień dla osób borykających się z trudnościami w poruszaniu. Wymieniamy poniżej ich najważniejsze zalecenia.

• Miska ustępowa powinna być zwieszona na nieco wyższej wysokości niż w zwykłych toaletach – zaleca się 45-50 cm odległości jej górnej krawędzi od podłogi. Wstawanie z sedesów ułatwia także niepełnosprawnym i osobom starszym jej nieco większa długość (minimum 70 cm). Zaleca się również montowanie desek sedesowych o solidnej konstrukcji. Przycisk do spłukiwania wody powinien być dostępny z boku na wysokości 100-120 cm, a jeszcze lepszym rozwiązaniem jest zainstalowanie automatycznego systemu spłukiwania.

• Przy umywalce musi być zaprojektowana przestrzeń manewrowa o minimalnych rozmiarach 90 na 120 cm. Spód zlewu powinien być zawieszony na wysokości co najmniej 70 cm, aby umożliwić wsuwanie kolan pod jego dolną krawędź. Szerokość miski nie powinna być mniejsza niż 60 cm, za to wskazane jest, aby odstawała od ściany nie więcej niż na 45 cm.

• Uchwyty i poręcze wymagają umiejętnego rozplanowania w całej toalecie. Przede wszystkim muszą one pomagać przy wstawianiu z miski ustępowej. Należy zawiesić je na wysokości 75-85 cm, a w przypadku montażu pionowego lub skośnego na tym poziomie musi znajdować się ich dolny zaczep. Dobrym rozwiązaniem są poręcze ruchome montowane przy sedesie. Rozmieszczenie uchwytów w sposób najkorzystniejszy dla osób niepełnosprawnych wymaga wiedzy fachowej na ten temat i warto przed montażem skonsultować się ze specjalistami.

• Akcesoria toaletowe takie jak: dozowniki mydła, podajniki papieru toaletowego i papierowych ręczników, suszarki do rąk muszą być zawieszone na wysokości umożliwiającej swobodny dostęp dla osób poruszających się na wózkach. Zalecana odległość od podłogi wynosi 100-120 cm.

• Lustro toaletowe należy zawiesić tuż nad umywalką, a dolna krawędź powinna znajdować się na wysokości ok. 100 cm. Zalecane są lustra uchylne z regulowanym kątem nachylenia.

• Dobrym rozwiązaniem jest zainstalowanie przycisku alarmowego w kabinie toaletowej. Powinien on znajdować się na ścianie w zasięgu ręki osoby siedzącej na sedesie i na wysokości 80-120 cm.

Wśród dodatkowych zaleceń można jeszcze wspomnieć o gniazdkach elektrycznych. Powinny być zainstalowane dość nisko, najlepiej w odległości 40-110 cm od podłogi. Także włączniki światła i klamki do drzwi muszą być łatwo dostępne dla osób poruszających się na wózkach. Należy wybierać także baterie umywalkowe proste w obsłudze np. z jednym regulatorem temperatury i natężenia strumienia wody. W toaletach dla osób niepełnosprawnych nie wolno układać na podłodze dywaników czy chodniczków.